voxmedya.com
Big data nedir? Büyük veri'nin önemi

Big Data (Büyük Veri) ve önemi nedir?

Big Data Nedir?

Data’nın önemine binaen yapılan ilk önemli atıf, İngiliz Matematikçi Clive Humby tarafından yapılmıştır. Humby, datanın; bilgi çağının petrolü olabileceğine değinmiştir. Ayrıca data’nın gerçek değerinin ortaya çıkması için bazı aşamalardan geçmesi gerektiğini de vurgulamıştır. Humby bu aşamaları, petrolün rafine edilmesine benzeterek verinin ham bir materyal olduğunu ve çeşitli programlama dilleri (R, Phyton, MS Azure) vasıtasıyla bu ham materyalin anlamlandırılması gerekliliğini sonucuna ulaşabiliriz.

Kitâbi bir tanımla ise data: Dünyanın bir ucundan bir ucuna çok kısa bir sürede, çok az bir maliyetle fiber optik ağlar aracılığıyla taşınan işlenmemiş enformasyon parçacığıdır.

Big Data (Büyük veri)
Big Data (Büyük veri)

Petrol metaforu özü itibariyle oldukça yanıltıcı olabilir. Data petrol gibi tükenebilir bir kaynak olmayıp hatta giderek daha da hızlı artan bir veri akıştır.

Ayrıca data çevre dostudur. Petrol gibi çevreyi katletmez.

Ekonominin en klasik tanımı: “Sınırsız ihtiyaçlar ile kıt kaynaklar arasında oluşturulan denge bilimi” tanımıdır. Bir çok iktisatçı da, Malthaus gibi, bu kıtlık sorununa işaret etmiştir. Fakat data neredeyse sınırsız ve çevre dostu yapısıyla bu tanımı yıkarak, insanoğlunu yeni serüvenlere yelken açtırmıştır. Özetle data petrolden çok ama çok daha yararlı bir kaynak olarak hayatımıza giriş yapmıştır.

Tabii ki datanın keşfi bilgisayarların ortaya çıkışıyla sınırlı bir buluş değildir. İlk bulunan yazı M.Ö. 3500’lü yıllarda yaşamış olan Sümerliler’e aittir. M.Ö. 8000lere kadar yazıya benzer işaretlerin varlığını gözlemlemek de mümkündür. Tarih boyunca yazı; tabletler, papirüsler, kağıt, ip düğümleri gibi muhtelif yollarla kaydedildi. Lakin bunlardan hiç biri bilgisayarlar kadar efektif olamadı. Bilgisayarların keşfi ile bilginin yayılması, kaydı ve iletimi saliselik zaman dilemlerine kadar indi. Günümüzde ise her iki günde bir, 2000 yılına kadar üretilmiş veri kadar data üretilmektedir.

Data ile ilgili binlerce konudan bahsedilebilir. Fakat biz data ile iş dünyası arasındaki ilişkiye odaklanacağız. Daha öncede arz ettiğim üzere yazı, yani bir nevi data, Sümerliler döneminde ortaya çıkmıştır.

Tanım gereği her icat bir ihtiyaca binaen ortaya çıkar.

Peki Data veya Yazının Bulunmasındaki Amaç Neydi?

Sümerliler sınırları oldukça genişlemiş bir Mezopotamya uygarlığıydı. Sınırlarının genişlemesine bağlı olarak vergi geliri arttı. Tabii ki bu artan gelirin düzenli bir biçimde kayıt altına alınması gerekiyordu. Kayıtların sıhhatli tutulması amacıyla Sümerliler yazıyı kullanılmaya başladı. Bundan dolayı da, bilinen ilk metin; “KUSHİM” isimli bir muhasebeci tarafından, arpa vergisine ait bir yazı olmuştur. Evet yanlış duymadınız bilinen ilk yazılı ifadenin sahibi bir şair, hakim veya bir imparator değil; bir muhasebeci. Verinin kaydının tarihsel kökenleri dahi bizi iktisadi bir ihtiyaç ve probleme götürmektedir.

Büyük veri
Veri nedir?, Büyük veri, Big Data

Datanın kökenlerine yaptığımız bu seyahatin ardından, zaman makinemizle günümüze hızlı bir dönüş yapalım.

Peki Günümüzde Data’nın İktisadi Sistemdeki Yeri Nedir?

Cevabımızın adresi şirketlerin finansal tabloları olacaktır. Bilançolar ve kâr/zarar beyannameleri incelendiğinde, 2006 yılı itibariyle, dünyadaki en değerli firmalar listesini, enerji ve petrol şirketleri domine etmekteydi. Fakat 2016 yılına geldiğimizde roller değişti.

Alphabet (Google ve Google’a ait diğer şirketleri bir çatı altına almak amacıyla 2015 yılından kurulan çok uluslu kuruluş), Apple, Facebook, Amazon ve Microsoft gibi şirketler listenin başına yerleşti. Spesifik bir örnek vermek gerekirse; günümüzde online ortamda yapılan tüm harcamaların yarısı, yani her iki dolardan biri, Amazon vasıtasıyla yapılmaktadır. 100 yıl önce petrol baronları dünyayı nasıl ellerinde tutuyorlar ise, bugün de; AmazonAlibaba, Facebook ve Alphabet  gibi data’nın efendileri dünyayı ellerinde tutuyorlar.

Bu şirketler; bireylerin verilerini, tüketicilerin harcama eğilimlerini manipüle etmeye çalışan pazarlama şirketlerine satarak büyük reklam gelirleri elde ediyorlar. Antrparantez, “Diskte çok fazla yer kaplayan veri” olarak tanımlanan Big Data (Büyük Veri), basitçe Amazon, Facebook, Twitter vb. uygulamalardan oluşmuyor.

Örneğin; bir rüzgar gülünün ürettiği elektrik oranı, tüketicilerin harcama alışkanlıkları, insanların suç işleme eğilimleri gibi bir çok farklı konu da Big Data’ya kaynak olabiliyor.

Data, Big Data
Data

Tekrar iş dünyası ve data arasındaki ilişkiye dönersek, sonuç olarak bu işin doğasında, bizim zaafiyetimizin olduğu ortaya çıkıyor.

– Finansal teknoloji uzmanı Emre Güzer: “Facebook’ta yer alan bilgilerin birçoğunu müşterilerden 1.000 dolar ödeyerek alamazsınız.” diyerek bu zaafiyete değiniyor. 

Şirketlerin kullandığı bu data’nın gerçek sahipleri tabii ki bireylerdir. Fakat biz bilgilerimizi, genellikle bir telefon uygulaması veya bilgisayar yazılımdan aldığımız hizmet karşılığında, hiçbir parasal karşılık beklemeden satıyoruz. Facebook ne paylaştığımızı, Google ne aradığımızı, Amazon ne satın aldığımızı veya neyi satın almaktan vazgeçtiğimizi, Whatsapp (Facebook) neler konuştuğumuzu görebiliyor, ve bunları pazarlamakta da asla tereddüt etmiyorlar. Data bu şirketlerin elinde muazzam bir kâr aracı ve tehlikeli bir silaha dönüşmüştür.

Büyük veri neden önemlidir?
Büyük veri neden önemlidir?

Yıkıcı teknolojik gelişmeler muazzam ilerlemelere inkılap etse de, teknolojinin hayatı daima güzelleştireceğinin herhangi bir kesinliği yoktur. Çünkü geleceği, asla tam olarak bilemeyiz.

Özetle;

Lord Acton’un dediği gibi; “Güç yozlaştırır, mutlak güç mutlaka yozlaştırır.” Şirketlerin elindeki bu güç insanoğlunun kaderini değiştirebilecek kudrettedir. Bazıları data yoluyla geleceğin yüksek doğrulukla tahmin edilerek, mutlu yarınlar olacağı görüşünde.

Homo Sapiens isimli kitabıyla dünyada adından söz ettiren Harari’ye göre ise; “İnsan iradesi saldırı altında.” Dediğimiz gibi tarihin distopik mi yoksa ütopik mi evrileceğini bize ancak zaman gösterecek.

Selim Ensar Köksal

I wanted to share what I learned in the digital world with social media, technology and digital marketing blog entries I entered. Dealing with website and blog posts has opened up new horizons and doors for me. I am developing my SEO and Data-oriented digital marketing muscles.

I also work with Html, Css, Js projects to develop my developer muscles.

Add comment